Kształtowanie się wyznań wiary

• Credo

Apostolski symbol wiary (potocznie: Skład apostolski, Wierzę w Boga) - to najwcześniejsze wyznanie wiary Kościoła rzymskiego. Pierwsze pisane świadectwo tekstu sięga początku III wieku. Późniejsza legenda przypisała autorstwo samym Apostołom. W symbolu wyrażona jest wiara w Trójcę Świętą, używa go przede wszystkim Zachód chrześcijański: Kościół rzymskokatolicki, Kościoły starokatolickie, anglikanie, liczne wyznania protestanckie. W Kościele rzymskokatolickim odczytywany jest podczas wieczornych nabożeństw, takich jak nabożeństwo czerwcowe do Serca Jezusa lub maryjne nabożeństwa majowe czy październikowe i w czasie koronki do Bożego Miłosierdzia.

Obecna wersja liturgiczna brzmi: 


Wierzę w Boga Ojca Wszechmogącego,
Stworzyciela nieba i ziemi
i w Jezusa Chrystusa,
Syna Jego Jedynego,
Pana naszego,
który się począł z Ducha Świętego.
Narodził się z Marii Panny,
umęczon pod Ponckim Piłatem,
ukrzyżowan, umarł i pogrzebion.
Zstąpił do piekieł,
trzeciego dnia zmartwychwstał,
wstąpił na niebiosa,
siedzi po prawicy Boga Ojca Wszechmogącego,
stamtąd przyjdzie sądzić żywych i umarłych.

Wierzę w Ducha Świętego,
święty Kościół powszechny,
Świętych obcowanie / społeczność Świętych,
grzechów odpuszczenie,
ciała zmartwychwstanie,
żywot wieczny.
Amen

• Sobory

 w Kościołach chrześcijańskich jest to spotkanie biskupów całego Kościoła w celu ustanowienia praw kościelnych  i uregulowania spraw doktryny wiary i moralności. Początkowo sobory były zwoływane przez cesarzy rzymskich. Sobory Kościoła rzymskokatolickiego (nie uznawane przez pozostałych chrześcijan, w tym prawosławnych i protestantów) są zwoływane przez papieża. Według prawa kanonicznego papież przewodniczy obradom soboru osobiście (lub przez delegatów), a także określa ramy obrad i zatwierdza dekrety soborowe. Śmierć papieża w czasie trwania obrad powoduje ich zawieszenie, i dopiero jego następca może wznowić obrady.

Według nauki Kościoła Katolickiego i Prawosławnego wyróżniamy takie Sobory:

1. Sobór nicejski I (325) - potępił arianizm, sformułował chrześcijańskie wyznanie wiary, uroczyście potwierdził dogmat o Bóstwie Chrystusa.
2. Sobór konstantynopolitański I (381) - uzupełnił wyznanie wiary (zwane także nicejsko-konstantynopolitańskim) do postaci Credo (czyli wyznania wiary) nicejsko-konstantynopolitańskiego, odmawianego podczas Mszy św., potwierdzono wiarę w Ducha Świętego.
3. Sobór efeski (431) - potępił nestorianizm, uznał, że Dziewicy Maryi przysługuje tytuł Matki Bożej . Ten i następne sobory nie są uznawane przez Kościół asyryjski.
   • Sobór efeski II (449) - przyjął monofizytyzm. Jego postanowienia zostały odrzucone na następnym soborze.
4. Sobór Chalcedoński (451) - odrzucił monofizytyzm, sformułował doktrynę o dwóch naturach Chrystusa: boskiej i ludzkiej. Ten sobór i następne nie są przyjmowane przez tzw. kościoły przedchalcedońskie (dawniej nazywane monofizyckimi).
5. Sobór konstantynopolitański II (553) - potwierdził doktryny i kanony poprzednich soborów, potępił nowe pisma heretyckie.
6. Sobór konstantynopolitański III (680-681) - potępił monoteletyzm.
   • Sobór in Trullo (692) - był przedłużeniem poprzedniego soboru, znany również jako piąto-szósty (Quinisext/Penthekte). Zajął się gł. sprawami administracji i dyscypliny kościelnej - nie uczestniczyli w nim biskupi Zachodu i jego kanony nie są uznawane przez Kościół katolicki. Prawosławni traktują go jako część szóstego soboru powszechnego.
7. Sobór nicejski II (787) - potępił ikonoklazm i uznał za słuszny kult ikon.

Spis pozostałych soborów powszechnych według nauki Kościoła rzymskokatolickiego

1. Sobór konstantynopolitański IV (869-870) - potępił Focjusza, uznając go za schizmatyka; potępienie to, odrzucone przez biskupów wschodnich, usankcjonowało podział chrześcijaństwa na katolicyzm i prawosławie. Sobór nieuznany przez prawosławie.
2. Sobór laterański I (1123) - uregulował kwestie inwestytury.
3. Sobór laterański II (1139) - potępił nauki Arnolda z Brescii.
4. Sobór laterański III (1179 ) - zajmował się problemami moralnymi, potępił albigensów i waldensów
5. Sobór laterański IV (1215) - sformułował dogmat o przeistoczeniu, potępił naukę Joachima z Fiore, sformułował doktrynę o prymacie papieskim.
6. Sobór Lyoński I (1245) - zdetronizował cesarza Fryderyka II, zarządził nową krucjatę przeciwko Saracenom.
7. Sobór Lyoński II (1274) - wprowadził filioque do wyznania wiary, uregulował zasady wyboru papieża.
8. Sobór w Vienne (1311-1312) - potępił błędy templariuszy, fraticelli, beginek i begardów.
   • Sobór w Pizie (1409) - nieudana próba zakończenia wielkiej schizmy, nie uznana przez papieża za legalny sobór.
9. Sobór w Konstancji (1414-1418) - początkowo nieformalny, stał się soborem z chwilą zwołania przez Papieża Grzegorza XII; zakończył wielką schizmę zachodnią, wybierając papieżem Marcina V; potępił Johna Wycliffe'a i Jana Husa (w wyniku czego Hus został spalony na stosie).
   • Sobór w Sienie (1423-1424) - zajmował się kwestiami reformy w Kościele, uznany później za heretycki i skreślony z listy soborów powszechnych.
10. Sobór w Bazylei (1431-1439) - kontynuował kwestie reformy Kościoła i podjął temat unii z Grekami. Po uchwaleniu dogmatu o wyższości soboru nad papieżem, Eugeniusz IV ogłosił nieważność soboru. W odpowiedzi sobór wybrał na papieża Feliksa V.
11. Sobór w Ferrarze (1438) - zwołany przez Eugeniusza IV po rozłamie na soborze w Bazylei. Zajął się problemem unii z prawosławiem. Na początku 1439 przeniesiony do Florencji.
12. Sobór Florencki (1439-1445) - zatwierdził unie z Kościołem bizantyjskim oraz Apostolskim Kościołem Ormiańskim.
13. Sobór laterański V (1512-1517) - potępił koncyliaryzm
14. Sobór Trydencki (1545-1563) - potępił Lutra i innych zwolenników reformacji; podjął dzieło odnowy Kościoła (kontrreformacja).
15. Sobór watykański I (1868-1870) - sobór przerwany wojną francusko-pruską; ogłosił dogmat o nieomylności papieża w sprawach wiary i moralności.
16. Sobór watykański II (1962-1965) - sobór mający na celu odświeżenie (aggiornamento) Kościoła katolickiego.